Muren die alles doorlaten (8 september 2013)

Je kunt dingen grofweg op twee manieren organiseren:

• samen willen: een ieder weet wat er bereikt moet worden 
• regels: een ieder handelt omdat er een afspraak is die zegt wat er gedaan of juist niet gedaan moet worden 

Ik verbaas mij vaak over het volgende: bijna dagelijks doorkruis ik de gehele stationshal van Utrecht. De stationshal is groot en er lopen veel mensen van veel punten naar veel punten. Het valt mij op dat dit goed lukt als ik vooral voor ogen houd waar ik naar toe wil en tegelijkertijd iedere tegenligger in de ogen kijk. Het gaat vooral niet goed als ik erover nadenk: "Ik kan beter links, beter rechts, beter harder of zachter, iets opzij, even inhouden". Met dat denken wordt mijn tocht niet effectiever en veroorzaak ik onrust voor mijn mede-kruistochtgangers. Hoewel ik nog steeds niet begrijp wat 'willen' nu precies is, valt mij wel op dat je met willen een heel eind komt en regels vaak belemmerend werken. Ik hoop dat deze les ook gegeven wordt aan wetgevingsjuristen. Voor een optimaal effect moet alleen dat geregeld worden wat mensen niet vanzelf willen.

Zo ook met het Stelsel van Basisregistraties. De uitgangspunten van het Stelsel zijn "Verplicht gebruik" en "Verplicht terugmelden". Ik vermoed dat de bedenkers hiervan vooral aanhanger waren van "organiseren door middel van regels".

Hoe anders is het zojuist verschenen NORA dossier 'Ketens de baas' Hier worden geen nieuwe manieren van modelleren, standaardiseren of afdwingen voorgesteld. In tegendeel. Het hele rapport behandelt principes als:

• wat je samen wilt is bepalend voor de keten. Een keten moet bestuurd worden vanuit wat je samen wilt
• verticale organisatie kan verstorend werken op het resultaat van de keten
• 'soft skills' zijn essentieel voor degenen die de keten opzetten en onderhouden

Nergens staat er iets over verplicht gebruik afdwingen. Wonderlijk want dat is wel het normale patroon dat we tot nu toe gezien hebben. Wat is hier gebeurd?

En nu de vraag van 'een persoon die nog niet heeft aangegeven dat ze op deze publieke blog vermeld mag worden': "Ben jij er op deze manier ook uit met je vraag over "interoperabiliteit met respect voor context".?"

Wat een goede vraag waardoor ik eindelijk tot veel meer inzichten gekomen ben:  Met Linked Data kun je muren maken die het samenspel vormen tussen "samen willen" en "de regel beslist".

(in een notedop) Interoperabiliteit met respect voor context maak je door:

1. Stel het gegeven van iemand anders gelijk aan een gegeven dat nodig is voor de eigen uitvoering
2. Vergeet echter nooit dat het gegeven van iemand anders wordt gebruikt. Dit gegeven kan anders zijn dan het gegeven dat nodig is voor de uitvoering
3. Gebruik een ander gegeven als de uitvoering dat vereist
4. Terugmelden: als samengewerkt wordt met de gegevensbron, meld dan aan de gegevensbron dat voor de uitvoering een ander gegeven nodig was
5. Als de gegevensbron inmiddels hetzelfde gegeven is gaan gebruiken, verwijder het eigen gegeven en gebruik voortaan weer het gegeven uit de gegevensbron (dat goed onderhouden wordt)

Je hebt hiervoor Linked Data nodig om:

1. het gegeven dat nodig is voor de eigen uitvoering te onderscheiden (middels de URI) van het gegeven uit een gegevensbron
2. een Linkset die het mogelijk maakt om een gegeven uit een gegevensbron gelijk te stellen met een gegeven dat nodig is voor de eigen uitvoering

Lieke Verhelst heeft dit voor de Belastingdienst bedacht. 

Hiermee is er een muur gebouwd die alles doorlaat: eigen gegevens worden niet de gegevens uit de gegevensbron maar er wordt wel maximaal samengewerkt. Deze muren worden gebouwd omdat men samen wil werken aan één enkele gegevensbron voor gegevens van burgers en ondernemingen.