Willen en Structuur 24-dec-2009

Geïnspireerd door een discussie op Knowledge, Semantics & Creativity:
http://www.linkedin.com/groupAnswers?viewQuestionAndAnswers=&gid=833867&discussionID=2292925&goback=.anh_833867

Wat is dat toch: "willen"? We hebben een beeld, een verlangen en krijgen daardoor zin, we worden enthousiast. We voelen ons gelukkig, we gaan ervoor, we branden bijna vanwege onze inspiratie.

En dan wordt het vaak een trucje. Het originele beeld verliest authenticiteit, het verliest contact met de bron van waaruit het beeld ontstond en iedere keer opnieuw weer kan worden bijgesteld. Het verliest de lol, het plezier, de bron. Het beeld wordt een dogma, een structuur, een trucje, een dood ding.

Dat "willen" hebben we niet alleen maar ook in een groep. Weet Piet Kommers hier iets meer van hoe een groep elkaar vindt? Hoe een groep blijft vanwege een origineel beeld dat blijft? Een beeld dat niet een trucje wordt maar authentiek blijft komen uit de bron en alleen wordt bijgesteld als, als...

Je ziet het vaak met bedrijven. Het begint goed, enthousiast, de juiste prioriteiten worden gesteld. En dan komt het verlangen naar het grote geld. Winst wordt een doel, niet het bestaansrecht van het bedrijf. Al helemaal als financiers invloed willen en krijgen in het bedrijf. Dan staat alles alleen nog maar in dienst van de winst en niet van waarom het bedrijf überhaupt een succes kon worden.

Zo moet je natuurlijk ook bezuinigen: niet snijden maar hoe zouden we vanuit ons beeld handelen als we minder geld ter beschikking zouden hebben? Ook hier weer is de bezuiniging niet het doel maar een omstandigheid waardoor de operatie misschien wel verandert maar het beeld niet. Sterker zelfs, het zou een impuls kunnen zijn om het beeld weer duidelijk te krijgen.

Maar structuren zijn niet persé slecht. We brengen continu structuur aan om dingen te kunnen. Werktuigen zelf zijn ook structuur maar ook taal, de regels van de samenleving, je gewoonten, afspraken, organisaties, processen, etc. Door dat we structuren hebben kunnen we ons leven organiseren, plannen, maken we dingen mogelijk, zorgen dat dingen in orde zijn, kunnen we organiseren, etc.

En niet ieder van deze structuren is zo authentiek. We doen zat dingen omdat ze gewoon goed zijn zonder dat we continu voelen waarom ze ook al weer goed zijn. Denk aan je hygiëne maar ook aan omgangsvormen, goede gewoonten, opruimen, etc. Je zou het aanbrengen van structuur zelf ook weer een goede gewoonte kunnen noemen.

Dus zie hier het dilemma: structuren zonder dat ze doorleefd zijn, worden de nagel aan de doodskist van initiatieven. Anderzijds zijn er structuren die niet persé doorleefd hoeven te zijn maar die toch ons leven wel mogelijk maken. Of zijn alle structuren doorleefd? Beseffen we echt van iedere structuur dat ze nodig is, dat ze ons helpt ons (samen)leven mogelijk te maken?

Hierboven noem ik 'bron'. Wat is dan precies die bron, wat weten we daar van? Hoe kun je merken dat een beeld authentiek is en wanneer is het slechts een trucje geworden?

Bestaat er wel zoiets als authentiek? Of is dat ook maar een gewaarwording die meer een sensatie is? Is er een reden om aan te nemen dat er echt iets anders is? Ook weer een soort trucje van onze mind om ons te motiveren?

En waarom kan het soms afwezig zijn? Wat gebeurt er precies als iets niet meer geïnspireerd is?

En waarom zouden we dat laten gebeuren? Er schijnen verlangens in ons te bestaan die niet goed voor ons zijn. Ow jee, dat trekt natuurlijk weer een hele andere beerput open: er zijn en we doen zoveel dingen die niet goed voor ons zijn. Zo is verandering goed voor ons, maar we houden er meestal niet van. Er zijn ook veel dingen die ons afleiden van dat wat ons oorspronkelijk inspireerde. Zo kunnen andere mensen ons overtuigen of een bepaald principe of concept wat ons afleidt van het oorspronkelijke beeld.

Ok, ik begin het langzaam te begrijpen.

Kijk, structuren en normen gebruiken we als nadenken niet kan of niet gewenst is. Dit is het geval bij:

• hoge complexiteit, de uitvoerder overziet niet hoe zijn handelingen samenhangen met het grote geheel. Nadenken is niet gewenst
• consequenties groot zijn, de beslissing over wat er gedaan wordt mag dan niet overgelaten worden aan de uitvoerder, er is lang, lang nagedacht over wat de juiste handeling is, hierover weer nadenken is niet gewenst
• de aantallen (frequentie) hoog zijn, ook dan wil je niet dat iedere keer opnieuw nagedacht wordt over wat hier nu juist is om te doen, je wilt dat er zoveel mogelijk en zo snel mogelijk uitgevoerd wordt
• Een andere reden om structuren en normen te gebruiken is dat je in een samenleving soms afspraken maakt met elkaar en je niet wilt dat er van die afspraak wordt afgeweken, ook al lijkt het houden aan de afspraak niet het meest verstandige. Het houden aan de normen haalt de subjectieve beoordeling eruit. Veel samenlevingen willen niet dat er wordt geoordeeld vanuit de intentie maar wil dat het oordeel onafhankelijk is van degene die beoordeelt. Vandaar dat we objectieve normen willen zodat er geen discussie / meerdere uitleg mogelijk is. Dat vinden we dan nog belangrijker dan dat de handeling overeenkomt met de intentie die ten grondslag lag aan die norm
  

En daarmee komen we op de kern van het nadeel van structuren & normen (hierboven staan de voordelen): ze zijn vaak niet verstandig. Structuren en normen houden geen rekening met een veranderende wereld die bijna oneindig complex (genuanceerd) is. Structuren en normen zijn relatief dom ten opzichte van nadenken.

Als je nadenkt (= "Wat ben ik aan het doen?" "Waarvoor ben ik dit aan het doen?") dan zijn de voordelen dat de handeling:

• Efficiënt is, alleen datgene dat verstandig is, wat zin heeft, wordt gedaan, er wordt zo bespaart op de resources (tijd en andere kosten)
• Effectief is, er wordt continu bijgestuurd om maar te zorgen dat het doel bereikt wordt. De kans dat het doel in hoge mate bereikt wordt, is veel groter.
• Lol, mensen vinden het vervelend om alleen de regels te volgen (geldt dat voor alle mensen?). Je hebt veel meer plezier als je voor een doel werkt in plaats van als een robot uitvoeren wat anderen bedacht hebben. Je wilt je nuttig voelen, een bijdrage leveren. Dat doe je als je een doel nastreeft en niet alleen de regels uitvoert. Alleen regels uitvoeren zonder het voordeel te beseffen, geeft vervreemding; mensen voelen zich raar en richten zich op andere doelen (sociale contacten, beloning, etc.)

Gevolgtrekking:

• Bij welke gegevens willen we dat degene die het gegeven aanmaakt / beheert / gebruikt ook nadenkt, bij welke gegevens willen we niet dat die persoon nadenkt?
• Misschien moeten we voor ieder gegeven een correcte en een bruikbare variant hebben. Correct wil zeggen dat het gedeeld kan worden met anderen. Correcte gegevens vormen een mooie basis voor bruikbare gegevens, waarvan we hebben vastgesteld dat deze gegevens voldoende kwaliteit bieden om onze operatie te kunnen uitvoeren