Wendbaarheid van gegevens 27 dec 2009

Bij het leren zijn we gericht op maximaal wendbare leerresultaten: we proberen leerlingen iets te leren dat in zeer verschillende contexten. Situaties die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben, kunnen toch opgelost worden met dezelfde kennis, dat is het summum. Niets onthouden, geen trucjes, alleen de kern, de essentie. We noemen dat ook wel inzicht.

Wat ik weet van inzicht is dat

• de situatie geanalyseerd moet worden: wat is hier precies aan de hand? wat is precies het probleem (het verschil tussen de Ist en de Soll)?
• mogelijke oplossingen moeten bedacht worden. Hier wordt dus de kennis van de probleemoplosser doorzocht naar iets dat hem dichter bij de oplossing brengt. Van deze kennis is het belangrijk dat de probleemoplosser goed begrijpt wanneer welke kennis hem verder brengt en hoe deze kennis helpt om de oplossing te bereiken
• de oplossing toepassen in de specifieke situatie waarin het probleem speelt
  

Iemand inzicht onderscheidt zich van iemand zonder inzicht doordat deze persoon het onderscheid weet te maken tussen wat relevant is en wat niet. Iemand met inzicht begrijpt wat er toe doet en wat niet. Dit noemen we wendbaarheid. De wendbaarheid is groot als iets in zeer verschillende situaties kan worden toegepast. De wendbaarheid is klein als iets alleen in bijna dezelfde situatie kan worden toegepast, als de situatie waarin het geleerd is.

Als het leerresultaat slecht wendbaar is dan ziet de leerling niet dat het geleerde ook in andere situaties kan worden toegepast. De leerling heeft het onvoldoende begrepen. Allerlei eigenschappen die niet belangrijk zijn, worden wel begrepen als relevant. Datgene dat essentieel is, wordt niet gezien als essentieel. Dat ongeveer is wat we bedoelen met inzicht, het begrepen hebben. Je hebt daarom ook gradaties in het begrepen hebben.

Maar het niet-wendbare zit 'hm niet alleen in de analyse van de situatie maar ook in het beseffen dat een bepaald concept in deze situatie toegepast kan worden. De toepasbaarheid van concepten. Je leert inzicht door in een grote verscheidenheid aan situaties, het geleerde toe te passen.

Maar als het bij kennis gaat om de toepasbaarheid in een groot aantal verschillende situaties, waarom is dat dan niet zo bij gegevenshuishouding? Gegevens zijn toch ook kennis? Waarom hebben we het niet over de wendbaarheid van gegevens?

Volgens mij komt dat door het idee je niet van alles wat je leert ook meteen de toepassing hoeft te weten. Heel vaak blijkt achteraf pas dat iets op meer plaatsen toepasbaar is. Voor nu verzamel je zoveel mogelijk kennis en je hoopt dat je daar later ook wat aan hebt. Serendipity: uitvindingen ontstaan min of meer toevallig. Een ontwikkeling of een inzicht blijkt achteraf heel veel effect, grote gevolgen te hebben, wat op het eerste gezicht niet te zien was.

Echter, die beweging heeft slechte resultaten geleverd: van alles dat werd verzameld, bleek niets of zeer weinig bruikbaar en datgene dat echt nodig is, bleek er toch niet bij te zitten, ondanks dat er zoveel gegevens verzameld waren.

Kortom, moet niet alles, dus ook gegevens, een doel hebben? Moeten we niet ophouden met dingen voor het algemeen nut te doen? Zo van, we weten niet waar het goed voor is, maar misschien hebben we er later nog iets aan? Is het niet veel slimmer om ons te richten op die wendbaarheid? Dingen die in een groot aantal, zeer verschillende situaties bruikbaar is?