Structuur en bruikbaarheid (9 februari 2014)

Mijn verhaal tot nu toe was dat in gegevens (data) veel impliciete informatie zit in verband met de intentie van de maker van de gegevens:

In verband met het verwachte gebruik van het gegeven, neemt de gebruiker beslissingen over de juiste waarde van het gegeven.

Bij het hergebruik van dat gegeven maken we er gebruik van dat we voor een andere context meestal tot dezelfde conclusie (de waarde) waren gekomen als de context waarin het gegeven is gemaakt. Dat hergebruik gaat dus meestal goed maar we moeten er op voorbereid zijn dat vanwege de intentie, de conclusie (de waarde) soms kan verschillen tussen de context waarin een gegeven wordt gemaakt ten opzichte van de context waarin het gegeven wordt hergebruikt.

Waar ik nog wat mee moet is dat gegevens ook weer een nieuwe realiteit vormen. Onze realiteit bestaat niet alleen uit de brute werkelijkheid maar ook onze registratie van die brute werkelijkheid. Dat doet me denken aan de filosoof Peter-Paul Verbeek: "de grens van de mens". Hij stelt dat door dingen te maken, de mens zichzelf opnieuw uitvindt. De dingen die de mens bedenkt en maakt, veranderen onszelf. We worden geconfronteerd met nieuwe mogelijkheden maar ook nieuwe keuzes, soms ethische dilemma's die we niet hadden voordat we die dingen hadden gemaakt. Juist door onze reactie op de dingen die we zelf hebben bedacht en gemaakt, laten we zien wie we zijn, hoe we zijn, wat we zijn. Een prachtige bijdrage vanuit de filosofie (waarvoor dank).

En dat zie ik veel terug. Ineens gaan dingen 'een eigen leven leiden', ze vormen een nieuwe realiteit. Zo wordt een verband gelegd tussen het salaris van een CEO en de winst die er gemaakt wordt. Ineens is een pagina op Facebook evenveel waard als 100 pakken suiker. Ineens kan ons huis overwaarde bevatten waar we weer allerlei dingen voor kunnen kopen. De dingen die we concluderen over de werkelijkheid, worden een nieuwe realiteit, een realiteit van waaruit we nieuwe handelingen ondernemen die we zonder die conclusies (gegevens) nooit zouden hebben gemaakt.

Dat dit fenomeen bestaat, zien we terug als 'zeepbellen worden doorgeprikt'. Ineens blijkt een internet startup niet zoveel waard als dat we hadden gedacht. Ineens zijn de oliereserves van Shell niet zo groot als dat we hadden gedacht. Ineens blijkt ons huis toch niet zoveel overwaarde te bevatten.

Het lijkt veilig te veronderstellen dat er nog veel meer zeepbellen zijn die nu nog niet doorgeprikt zijn. Het is ons mensen echter niet gegeven om de zeepbellen te zien. Immers, ook de zeepbel zelf is ons eigen bedenksel. Niet alleen reclame (marketing) bestaat uit het maken van nieuwe werkelijkheden in ons hoofd maar ook mijn eigen carrière heeft altijd voor een belangrijk gedeelte bestaan uit geld dat ik krijg omdat mensen overtuigd zijn van bepaalde denkbeelden (mogelijkheden van informatietechnologie in mijn geval). Onze denkbeelden zijn realiteit waardoor we dingen doen die we zonder die denkbeelden niet hadden gedaan. Denkbeelden en realiteit lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. We weten niet waar onze denkbeelden ophouden en waar die brute werkelijkheid begint. Het is één, we zien alleen dat wat we denken dat we zien. We weten alleen dat wat we denken, daarbuiten bestaat niets. Geen extra check die ons vertelt dat onze denkbeelden terecht zijn. Natuurlijk is er empirisch onderzoek maar ook dat wordt gedreven door onze denkbeelden. Ik word blij van toezichthouders die uit alle macht proberen om onszelf een spiegel voor te houden waarbij een aantal (niet alle!) van onze denkbeelden ter discussie worden gesteld.

Met de introductie van Linked Data is er een nieuwe werkelijkheid ontstaan, de werkelijkheid van de ander. Anderen bestaan, ze hebben hun eigen belangen, denkbeelden en principes. Door Linked Data gaat de ander bestaan. Bij het maken van een gegeven, denken we niet langer aan onze eigen wereld, onze eigen intenties maar ook aan de wereld van de ander. En hier wordt wederom aangetoond wat Peter-Paul ons reeds uitlegde. Met de nieuwe mogelijkheden (het aan elkaar kunnen linken van gegevens) laten we zien wat we zijn: mensen die zich verbonden voelen met elkaar. Die verbinding zou met Linked Data wel eens een knal-effect kunnen gaan geven. Door niet langer na te denken aan onze eigen belangen maar ook aan die van de ander, maken we een wereld (denkbeelden) waarin de ander een rol speelt in wat we concluderen. De 'sociale mens' kan helemaal los, de bedriegende mens wordt keihard ontmaskerd. Met Linked Data ontstaat een wereld waarin we betrokken zijn met elkaar. Waarin we de Groningers willen helpen om zich niet te laten belazeren door de politiek. Waarin we schuldhulpverlening willen gaan ondersteunen door in een vroeg stadium mogelijke problemen te voorkomen.

Dit verhaal zegt wat over mij, de sociale kant in mij, die gelooft in een wereld waarin we goed aan onszelf moeten denken maar waarin het geluk en welbevinden van de ander een grote rol speelt. En zo is ook dit verhaal geschreven. Het is niet alleen een nieuwe realiteit die we maken met Linked Data, het is ook Marcel die zo denkt en leeft.